‘Dit beeld hoort hier, maar het heeft tegelijk iets kosmisch’
Het Solar Orbit Transit Station van Hali is een uniek kunstwerk op het Biotoopterrein. Onlangs organiseerde Alette de Groot hier voor de tweede achtereenvolgende keer een happening, met een lezing van kunstkenner Gerhild van Rooij, enthousiast bewonderaar van het werk van Hali.
Tussen gebouw B en C staat het Solar Orbit Transit Station op het Biotoopterrein. Tijdens de Equinox waren ruim 25 bezoekers van buiten en ruim 15 Biotopers aanwezig.
De Biotoop trekt door zijn vele cultureel actieve bewoners telkens weer nieuwe mensen aan. Zo ook Gerhild van Rooij, kunstkenner en ambassadeur van kunst in de openbare ruimte. Ze ontdekte de Biotoop door het kinderboek Bo en de Boemerdeboem dat residenten Alette de Groot en Anke Smit maakten. En zo kwam het dat Van Rooij met een lezing over Hali 22 september aanwezig was.
Perfecte plek
Van Rooij kan lyrisch worden over het werk van omgevingskunstenaar Hali. ‘Een kunstwerk waarover goed is nagedacht’, zegt Van Rooij. ‘De vorm is open gehouden, met een open ronde balustrade eromheen, daardoor is het geen agressief kanon. De bakstenen muurtjes eronder geven het geheel iets vervreemdends. Ik vind het een monumentaal werk. De plek waarvoor deze sculptuur gemaakt is, is perfect, tegelijk heeft het ook iets kosmisch omdat het op de hemel gericht is.’ Waarmee het object toch ook klaar lijkt te staan de ruimte in te verdwijnen.
Niet zo gek, want het heeft alles met de hemellichamen te maken. Dag en nacht zijn even lang tijdens elke herfstequinox, als de zon die dag haar hoogste punt bereikt. Dan zorgen een spiegel in het beeld en onder de luifel van het gebouw ervoor dat de zonnestralen precies gebouw B binnen schijnen, op een fraai glazen kastje in de hal waar de titelplaat van het kunstwerk dan oplicht.
Oud-medewerker
Joop Bakker, inwoner van Haren, was bij het evenement aanwezig. Hij werkte jarenlang in gebouw B voor de Dienst Getijdewateren, onderdeel van Rijkswaterstaat. Zodoende kon hij het een en ander vertellen over de geschiedenis van het kunstwerk, en wees ons op het kastje met de titelplaat. In 1988 trok de dienst in het gebouw, na een ingrijpende verbouwing. Het kunstwerk is rond 1990 geplaatst. Alle medewerkers mochten stemmen over de keuze voor een kunstwerk. De keus viel op Hali’s kunstwerk dat een directe relatie had met het gebouw en ook verwees naar de nauwkeurige waarnemingen van de drie instellingen in het Biologisch Centrum.
Organisator Alette de Groot blijft in ieder geval gefascineerd speuren naar feiten over de historie van het kunstwerk. Volgend jaar weer een bijeenkomst… met mogelijk nog meer ontdekkingen.
Het kosmische
Het kunstwerk met als fixatiepunt het snijpunt van de hemel-equator met de meridiaan van Haren is een equinoctiale meridiaanwijzer die, zoals Van Rooij het verwoordde, twee keer per jaar in de Biotoop laat zien hoe de wereld ‘kosmisch’ gezien doordraait.
Gerhild van Rooij heeft veel werk van Hali onder verschillende licht- en weersomstandigheden gezien en zich daarin verdiept door erover te lezen omdat het werk is dat haar raakt. Zoals de beelden met de fraaie naam Anima Fluit per Vias Naturae oftewel ‘de geest vloeit over natuurlijke wegen’ in Oegstgeest, of de ‘vuurtoren’ Stella by Starlight die geen vuurtoren is maar een lichtbaken langs de Westfrisiaweg in Hoorn (Zwaag). In het UMCG in Groningen hangt nog een kunstwerk van Hali, getiteld Roosvenster.
Een leven in het teken van de kunst
Het leven van Gerhild van Rooij staat in het teken van kunst. Naast het schrijven van talloze publicaties organiseert zij tentoonstellingen en evenementen als gastcurator en onder meer samen met Andries Tóth in hun kunst- en concertzaal Galerie Bloemrijk Vertrouwen in Aldtsjerk. Gerhild is aangesloten bij de Nederlandse Vereniging van kunsthistorici en LIRA. Ze heeft een frisse stijl en schrijft zeer toegankelijk over kunst.
‘Ik kan niet zonder schrijven, maar moet zelf ook beelden scheppen,’ zegt Van Rooij. Zelf heeft ze ook museale installaties op locatie ontworpen en tentoongesteld, maar ziet deze het liefst tijdelijk want, ‘dan is er weer ruimte voor iets nieuws. Het gaat mij om het moment.’ Daarom houdt ze ook van fotografie, maar dan liefst analoog. ‘Het verbeelden, voor je geestesoog zien wat er gaat komen, dat vind ik mooi. Ik heb altijd het gevoel iets te omarmen door een foto te maken.’
Kunst in de openbare ruimte staat voor Gerhild centraal. Toegankelijk, vergankelijk ook. Steeds weer nieuwe indrukken. Daarom reist ze ook veel en heeft al op vele plaatsen in verschillende landen gewoond en daar ateliers gehad: ‘Ik heb zelf heel veel kansen gehad, veel kunnen studeren en veel écht kunnen reizen. Dat zijn gelukkige omstandigheden. Ik ben er dankbaar voor.’
Biografie Hali (tekst Gerhild van Rooij)
Wendy Hali is op 22 april 1956 in Amsterdam als Gerard Ferdinand Hali geboren en groeide vanaf zesjarige leeftijd op in Heemskerk. Hali studeerde omgevingskunst aan de Koninklijke Academie van Beeldende Kunsten in Den Haag en werd daar later stafmedewerker.
Omgevingsontwerpers combineren kunst met de omgeving, dit wordt wel monumentale kunst genoemd. Hali ziet zichzelf als een soort architect. Begin jaren negentig volgde Hali een studie theologie om een vinger te krijgen achter de spirituele vragen waar het werkelijk om draait.
Niet alleen in het kunstwerk in de Biotoop in Haren maar ook in andere werken maakt natuurlijk of kunstmatig licht deel uit van de beelden, dus misschien is Hali vooral een monumentale lichtkunstenaar.
Meer informatie over Gerhild van Rooij vind je op haar website: gerhildvanrooij.nl
Ook organisator Alette de Groot heeft een eigen website: alettedegroot.nl